Ebeveyn Çocuk İlişkisi

Ebeveyn çocuk ilişkisinin olumlu ya da olumsuz olarak oluşması ileriye dönük alanlarda oldukça etkilidir. Olumsuz bir ebeveyn - çocuk ilişkisi çocuğun sosyal ilişkilerini, becerilerini ve iletişim kurma biçimlerini etkileyebilir. Aynı zamanda aile ile yaşanan çatışma çözümlenmediğinde daha da karmaşık hale gelebilir.

Çocukların doğdukları andan itibaren birey olmayı ve toplumsallaşmayı öğrendikleri ilk yer ailedir. Burada kurulan bağ, kişinin gelecek ilişkilerini nasıl kuracağını önemli ölçüde etkiler. Her aile ilişkisi birbiriden farklıdır ve bu ilişki bireyin kişiliğinde pozitif ya da negatif etkiler bırakabilir (Kandır ve Alpan, 2008; Korkut, 2012). Çocuğun hayatında aile ile kurduğu ilişki gelecek yaşamında çok büyük bir etkiye sahiptir (Yavuzer, 2010).

Ebeveynler yalnızca çocukların eğitimlerinden değil, diğer insanlarla kurdukları ilişkilerde de onaylama, sınır koyma ya da yol gösterme aracılığıyla önemli bir etkiye sahiptir. Çocukların sadece fiziki ihtiyaçlarından değil duygusal ihtiyaçlarından da sorumlulardır. Buradaki öğrenmeler çocukların davranışlarında olumlu ya da olumsuz kazanımlar yaratır (Özyürek, 2004).

Ebeveyn ve çocuk ilişkisi, aralarındaki çatışmaları, iletişim biçimini, aralarındaki bağlanmayı, psikolojik yakınlıklarını, güven ve iletişimi kapsar(Sharma, 2012). Çocukların ebeveynlerinin görüşlerini, üstlendikleri rolleri anlamaları, onlara karşı beslediği duygu ve saygıyı etkiler. Bu ilişki çocukların duygu gelişimlerini, kendilerini kontrol etme biçimlerini, okul performanslarını ve iletişim becerilerini kapsar (Tam vd., 2012).

Ebeveynler çocuğun ilk sosyal çevresidir. Çocuklar ilk sosyal davranışları, ebeveynleri ve ailedeki diğer bireylerle olan etkileşimi sonucunda kazanırlar. Aile bireyleri, çocuğun model aldığı ilk kişilerdir ve sosyal, duygusal gelişimlerinde öğrendiklerini bu modelden yararlanarak uygularlar. Kurulan sağlıklı bir ilişki, çocuğun sağlıklı kişilik gelişiminde önemli belirleyicilerdendir. Başkaları ile kurdukları ilişkilerin işlevsel olmasında da etkilidir (Kandır ve Alpan, 2008; Şener ve Karacan, 1999).

Ebeveynleri gözlemleyerek edindikleri bu öğrenimleri diğer ilişkilerinde de kullanırlar. Olumlu ebeveyn - çocuk ilişkisinde çocuklar diğer ilişkilerini de anlamlı bir şekilde kurabilir. Olumsuz ve çatışmalı ebeveyn yaklaşımları, ilişkilerinde çocuğun hem ebeveynine yaklaşımını hem de diğer insanlarla kurduğu ilişki biçimini etkiler. Bu olumsuz bir ilişki modelidir (Myers ve Pianta, 2008; Parke ve Buriel, 1998).

“Ebeveyn - çocuk ilişkisi bireylerin yaşam boyunca ruh sağlığını, sağlıklı yaşamını, sigara ve alkol kullanımını, erken gebelik, fiziksel sağlık, sosyal becerileri ve öğrenim düzeylerini etkiler. Ayrıca ebeveyn çocuk ilişkisinin çatışmalı olması, erken çocukluk döneminde ve okul dönemimdeki çocukların uyum ve davranış problemleri sergilemelerine neden olmaktadır (Simkisset vd., 2013 ).”

Ebeveynlerin çocukları ile sağlıklı iletişim ve ilişki geliştirebilmeleri için uygun yöntemler keşfetmeleri önemlidir. Bazı ebeveyn eğitim programları ebeveynlerin yetkinliklerinin güçlendirilmesi ve çocuğun okul deneyimine aile katılımının sağlanmasına odaklanmaktadır. Ebeveynlerin kişisel olarak kendilerini bilinçlendirmek adına yapacağı okumalar ve eğitimlerde büyük ölçüde etkili olur. Öğrenim düzeyi arttıkça çocuklar ile olumlu ilişki kurabilme becerisi de artmaktadır. İletişim, empati ve sosyal beceriler ebeveynde arttıkça ilişki de olumlu etkilenir (Çakıcı, 2006) . Anne ve babanın kendi ilişkilerindeki işlevsellik arttıkça çocuğa yansıyan taraf da olumlu olacaktır. Tüm bunların yanı sıra çocuğu ile çatışma yaşayan ve bu konuda zorluk yaşmaya devam eden ebeveynlerin profesyonel destek almaları hem yaşanan zorlukla baş edebilmelerine hem de hissedebilecekleri kaygıyı bir uzmanla paylaşmalarına destek sağlayacaktır.

Maysa Hatay

Kaynakça:

Kandır A. ve Alpan, Y. (2008). Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum, 10(4), 33-38.

Yavuzer, H. (2010). Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi

Özyürek, A. (2004). Kırsal bölge ve şehir merkezinde yaşayan anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara

George, S., Shaiju, B., & Sharma, V. (2012). Problems faced and coping strategies used by adolescents with mentally ill parents in Delhi. Nurs J India, 103(4), 183-187.

Tam, C.L., Lee, T.H., Kumarasuriar., & Har, W.M. (2012). Parental authority, parent-child relationship and gender differences: A study of college students in the Malaysian context. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 6(2), 182-189.

Myers, S., & Pianta, R.C. (2008). Developmental commentary: Individual and contextual influences on the student-teacher relationships and children’s early problem behaviors. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 37, 600–608.

Simkiss, D.E., MacCallum, F., Fan, E.E.Y., Oates, J. M., Kimani, P.K., & Stewart-Brown, S.(2013). Validation of the mothers object relations scales in 2-4 year old children and comparison with the child-parent relationship scale. Healthand Quality of Life Outcomes, 11(1), 11-49. DOI: 10.1186/1477-7525-

Çakıcı, S. (2006). Alt ve üst sosyoekonomik düzeydeki ailelerin anne-çocuk ilişkilerinin ve aile işlevlerinin anne-çocuk ilişkilerine etkisinin incelenmesi, Gazi Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Dereli, E., & Dereli, B. M. (2017). Ebeveyn-çocuk ilişkisinin okul öncesi dönem çocukların psikososyal gelişimlerini yordaması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 227-258.