Bir sabah uyanırsınız ve çocuğunuzun sesi biraz daha kalın çıkmaya başlamıştır ya da kızınız aynanın karşısında eskisinden çok daha fazla vakit geçiriyordur. Eskiden sizinle her şeyini paylaşan o çocuk, şimdi odasında daha fazla zaman geçirmeye başlamıştır. Telaş etmeyin. Bu yalnızca bir geçiş; çocuğunuz çocukluktan yetişkinliğe doğru adım atıyor: Ergenlik dönemindedir.
Ergenlik, çocukluk ve yetişkinlik arasında bir köprüdür. Bu dönem sadece fiziksel değil; duygusal, zihinsel ve sosyal değişimlerin de yoğun olarak yaşandığı bir dönemdir. Çocukluğun yasının tutulduğu, yetişkinliğin ise kaygılarının taşınmaya başlandığı bir ara dönemdir. Genellikle 12-18 yaşları arasında kabul edilse de bireyden bireye farklılık gösterebilir.
Ergenlikte yaşanan değişimler sadece dış görünüşle sınırlı değildir. Düşünceler, değerler, duygular ve ilişkiler de değişir. Bu dönemde çocuklar artık kendi kimliklerini inşa etmeye çalışır; “Ben kimim?”, “Ne istiyorum?” gibi sorularla boğuşurlar. Bazen cevaplarını bulmak için kendilerini geri çeker, aileden uzaklaşmak isterler. Bu davranış, aileyi artık sevmedikleri ya da reddettikleri anlamına gelmez. Aksine, sağlıklı bir gelişimin göstergesi olabilir.
Çocukların bu dönemde ebeveynlerine olan bağımlılığı azalabilir, ancak bu sevginin veya güvenin azaldığı anlamına gelmez. Araştırmalar, ergenlikte ve genç yetişkinlikte ebeveynle kurulan güvenli bağın, psikolojik dayanıklılığı ve ruhsal sağlığı desteklediğini gösteriyor. Özellikle sınırlar koyarken şefkatli olabilen, çocuğunun dünyasına katılan ve onu sadece “kontrol etmeye” değil, anlamaya çalışan ebeveynlerin çocuklarında, özgüven, okul başarısı ve yaşam doyumu gibi olumlu özellikler daha sık görülüyor.
Unutmayalım, ergenler sınırları zorlamak isteyebilir. Bu noktada ebeveynin hem destekleyici hem de sınır koyucu olması kıymetlidir. Örneğin: “Şu an seni bu saatte dışarı bırakmam zor, çünkü seni korumak benim sorumluluğum. Ama senin için bu buluşma neden bu kadar önemli, bunu bilmek isterim. Belki başka bir zaman veya şekilde mümkün olabilir.” gibi ifadeler hem sevildiğini hem de ciddiye alındığını hissettirir.
Bir diğer önemli unsur da akran ilişkileri. Ergenler için arkadaşlar, kim olduklarını keşfetme sürecinde bir ayna gibidir. Yapılan çalışmalar, arkadaşlarıyla güvenli ilişkiler kurabilen ergenlerin, kendilerini daha iyi ifade ettiklerini, daha az yalnızlık hissettiklerini ve sosyal olarak daha sağlıklı bireyler olduklarını ortaya koymaktadır.
Ergenlik; sadece çocuklar için değil, ebeveynler için de bir sınav gibidir. Sabır, anlayış ve sağlıklı iletişim bu sürecin en önemli yapı taşlarıdır. Ergen çocuğunuzu dinlemek, onunla birlikte vakit geçirmek, fikirlerine değer vermek ve aynı zamanda sınırları net şekilde koymak, bu dönemin daha sağlıklı atlatılmasına yardımcı olacaktır.
Unutmayın, çocuğunuz bir kriz yaşamıyor; büyüyor. Onun yanında olmak, onu anlamaya çalışmak ve birlikte bu yolculuğu yürümek hem sizin ilişkinizi güçlendirir hem de çocuğunuzun kimliğini daha sağlıklı bir şekilde inşa etmesini sağlar.
Kaynakça
- Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. Basic Books.
- Steinberg, L. (2017). Ergenlik (Çev. G. Gültekin). Nobel Yayıncılık.
- Ainsworth, M. D. S. (1989). Attachments beyond infancy. American Psychologist, 44(4), 709–716.
- Allen, J. P., & Tan, J. S. (2016). The multiple facets of attachment in adolescence. Advances in Child Development and Behavior, 50, 57–97.
- Yörükoğlu, A. (2020). Gençlik Çağı: Ruh Sağlığı ve Sorunları. Özgür Yayınları.
- Güre, A., Uçanok, Z., & Sayıl, M. (2006). Ergenlerde bağlanma stilleri, benlik saygısı ve psikolojik uyum. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 26-43.
- Öz, F. (2013). Ergenlik döneminde ebeveyn tutumlarının gençlerin ruh sağlığı üzerindeki etkileri. Klinik Psikiyatri Dergisi, 16(2), 87-94.
- Santrock, J. W. (2020). Ergen Gelişimi (Çev. D. M. Siyez). Nobel Akademik Yayıncılık.
- Erden, G., & Akman, B. (2001). Ergenlerde akran ilişkileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34(1), 19-32.
- Türk Psikologlar Derneği (TPD). (2020). Ergenlik ve Ruh Sağlığı. https://www.psikolog.org.tr