Başkent: Kampala
Yüzölçümü: 241.550 km²
Nüfus: 47.716.310
Yönetim Biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Uganda’nın resmî dilleri İngilizce ve Swahilicedir. Engebeli bir arazisi olmasına rağmen Afrika’nın en kalabalık ülkeleri arasındadır. Ülkede kırka yakın etnik grup vardır. Bunların başlıcaları Bantu, Buganda, Banyankore, Basoga, Bakiga, Basigu, Acholi ve Lugbara’dır. Nüfusun %60 gibi büyük bir çoğunluğunu Bantular oluşturmaktadır. %75’lik bir oranla ülkenin çoğu Hristiyan’dır. Bunu %25’lik bir oranla Müslümanlar takip etmektedir.
Çoğu Afrika ülkesinde olduğu gibi burada da ciddi bir genç nüfus bulunmaktadır. 2021 verilerine göre 0-14 yaş aralığındaki çocuk nüfusu 21.048.125’tir. Anne başına düşen çocuk sayısı beştir. Yenidoğan her 1.000 bebekten 43’ü, her beş yaş altı 1.000 çocuktan 53’ü ve her 100.000 anneden 336’sı hayatını kaybetmektedir. Anne ve çocuk ölümlerinde pnömi, sıtma, ishal ve AIDS gibi hastalıklar rol oynamakla birlikte, doğum sonrası yeterli sağlık imkânlarından yararlanılamaması da başlıca sebepler arasında gösterilmektedir. Ayrıca ülkenin kuzeydoğu bölgesi çok kurak olduğu için buradaki çocuklar yeteri kadar beslenememekte ve beş yaşın altındaki çocukların yaklaşık %40’ı sağlıksız bir şekilde büyümektedir.
Uganda’da ilköğretime kayıt oranı %93’lere çıkarken, ilkokulu tamamlama oranı %53’e düşmektedir. Ortaokul ve liseye kayıt oranı %23, ülke genelinde okula gitmeyen çocuk oranı ise %21’dir. 15-24 yaş arası gençlerin okuryazarlık oranı %87’dir. Bu sayı yetişkinlerde %76 olarak kendini göstermektedir. 2015 verilerine göre ülkede hâlâ 1.029.510 genç, okuma yazma bilmemektedir.
Erken evlilik, Ugandalı kız çocukların erken anne olmalarına ve ciddi sağlık problemleri yaşamalarına yol açmaktadır. Ülkede yaşayan 20-45 yaşlarındaki kadınların %49’u 18 yaşından önce, %15’i de 15 yaşından önce evlenmekte; çocuklarını zor şartlar altında büyütmeye çalışmaktadırlar. Uganda, erken ve zorla evlilikte ve erken annelikte %24’lük bir oranla Afrika ülkeleri arasında ilk sıralarda yer alır.
5-17 yaşlarındaki çocukların “çocuk işçi” olarak çalışmaları, eğitimde şiddete maruz kalmaları veya türlü şekillerde istismar edilmeleri, Uganda kültüründe normal kabul edilmektedir. Bu sebeple ülkede bulunan 8.000.000’dan fazla çocuğun savunmasız grupta olduğu düşünülmektedir. Kayıt dışı çalışanların büyük çoğunluğunu çocuklar oluşturmakta ve bu çocukların %93’ü tarım ve balıkçılıkla uğraşmakta; yaklaşık 30.000’i de evini geçindirme sorumluluğunu taşımaktadır.
Ebeveynlerini kaybeden, yaşadıkları bölgenin kuraklığından veya sefaletinden dolayı göç etmek zorunda kalan birçok çocuk, sokaklarda yaşamaktadır. Özellikle başkent Kampala’da 10.000 kadar çocuk evsizdir.
Uganda’da yetim sayısı 2.900.000’dir. Resmî ve gayri resmî olmak üzere ülkede birçok yetimhane vardır. Bunlardan bazıları Hope Center Uganda, Shalom Orphanage Bufasi Uganda, Daydream Ministries Uganda-Orphanage, Sanyu Babies’ Home, His Grace Orphanage Uganda, Nsambya Babies Home, In Need Children’s Home, Another Hope ve Jesus Cares Orphanage’dir.
Fakat sadece 40.000 kadar çocuk bu kurumlarda kalmaktadır. Amani Baby Cottage gibi özel yetimhaneler çalışmakta; ABWE International, Missionaire of the Poor gibi misyoner kuruluşlar ülkede faaliyet göstermektedir. Uganda topraklarındaki misyonerlik faaliyetleri yüzünden ülkedeki Hristiyan sayısı giderek artmaktadır.
KAYNAKÇA:
BMC. Part of Springer Nature. “Maternal and Newborn Healthcare Practices: Assessment of the Uptake of Lifesaving Services in Hoima District, Uganda”. https://bmcpregnancychildbirth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12884-020-03385-x. (16.10.2021).
ECPAT. “Uganda: Tourist Visits to Orphanages Putting Children at Risk”. https://ecpat.org/orphanage-tourism-children-uganda/. (16.10.2021).
Humanium. “Children of Uganda/Realizing Children’s Rights in Uganda”. https://www.humanium.org/en/uganda/. (16.10.2021).
Knoema. “Uganda”. https://knoema.com/atlas/Uganda/topics/Education. (16.10.2021).
Nar, Cansu. “2020 Orphan Report”. İnsamer, https://www.ihh.org.tr/public/publish/0/136/insamer-2020-yetim-raporu-eng.pdf (13.11.2021).
The Borgen Project. “Amani Baby Cottage’s Work with Orphans in Uganda”. https://borgenproject.org/orphans-in-uganda/. (16.10.2021).
The World Bank. “Population Ages 0-14 Total-Uganda”. https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.0014.TO?locations=UG. (16.10.2021).
UNICEF. “Child and Maternal Health”. https://www.unicef.org/uganda/what-we-do/child-survival-development. (16.10.2021).
Worldometer. “Uganda Demographics”. https://www.worldometers.info/demographics/uganda-demographics/. (16.10.2021).